Leren schaken is niet moeilijk. Vijf turbotips voor starters

Iedereen kan leren schaken. En dat is een stuk makkelijker dan veel mensen denken. Met deze vijf turbotips voor starters leer je hoe je snel je eerste schaakpartij wint. Of je nou zelf leert schaken of je kind, ze werken altijd:

1. Leer de loop van de stukken
2. Laat alle stukken meedoen
3. Pak stukken van je tegenstander af
4. Leer tellen en rekenen
5. Vang de koning: schaakmat!

Bekijk deze video maar eens:

Tip #1 Leer de loop van de stukken

Om te kunnen schaken, moet je eerst weten hoe elk schaakstuk beweegt. Om dat te leren kun je op Chessity leuke schaaklesjes en spelletjes doen. Daarmee oefen je een speelse manier met de stukken. 

• De toren loopt altijd recht en mag vooruit en achteruit
• De loper loopt altijd schuin (diagonaal), vooruit of achteruit
• De dame mag recht en schuin lopen, vooruit of achteruit
• Het paard is het enige stuk dat over een ander stuk heen kan springen. Hij springt in een L-vorm: 1 vakje recht en 2 vakjes schuin (of andersom)
• De pion loopt recht vooruit, 1 stapje per keer. Er twee uitzonderingen: bij de eerste zet met een pion mag hij ook 2 vakjes vooruit. En slaan met een pion doe je diagonaal.
• De koning mag recht en schuin, maar altijd maar 1 stapje per keer.

Het is fijn als je tijdens het schaken niet meer steeds hoeft na te denken over wat een stuk ook alweer mag. Dan maak je minder fouten. En je houdt ruimte in je hoofd vrij om na te denken over andere dingen.

Kinderen hebben meestal wat meer oefening en herhaling nodig om de stukken goed te leren dan volwassenen. Al is die lastige paardensprong voor alle leeftijden een uitdaging!

Merk je dat het zetten van stukken nog niet helemaal vanzelf gaat? Neem dan de tijd om dit beter te leren. Op Chessity kun je op je eigen niveau en in je eigen tempo oefenen. De slimme technologie ziet wat al goed gaat en waar je nog moeite mee hebt. Het programma past zich vervolgens helemaal aan jou aan.

 

Tip #2 Laat alle stukken meedoen

Ooit een voetbalwedstrijd gezien waarbij de coach maar de helft van het elftal liet meespelen? Vast niet. Ook bij een potje schaken is het belangrijk dat alle schaakstukken zo snel mogelijk echt gaan meedoen in het spel. Ze moeten een goed plekje krijgen op het bord.

Het centrum van het schaakbord is belangrijk

Laat je stukken lekker actief meedoen op het schaakbord. Probeer zo veel mogelijk stukken in het midden (centrum) van het schaakbord te krijgen. Daar zijn ze op hun sterkst.

Daarom zie je vaak dat schakers in de eerste beurt een zet doen met de pion die voor de koning of de dame staat. Die gaat twee stapjes naar voren, zodat hij mooi in het midden staat.

In de beurten erna volgen paarden en lopers. Ook die gaan naar het centrum, want daar is in het begin van het spel de meeste actie.

 

Zorg dat de koning veilig staat

Let op! De koning moet juist níet naar midden. Daar kan de tegenstander hem namelijk heel makkelijk aanvallen. De koning staat het liefst veilig achter een paar pionnen. Daarom is het slim om zo snel mogelijk te rokeren.

De rokade is een speciale zet in het schaken waarbij de koning en de toren van plek wisselen. Als je nog niet weet hoe rokeren werkt of wat precies de regels zijn, is het verstandig om de rokade te leren.

 

Speel in het begin van een schaakpartij niet twee keer met hetzelfde stuk

Een fout die veel beginners maken is dat ze met één pionnetje op avontuur gaan en de rest van de stukken op hun beginplek laten staan. Tot ze de pion kwijtraken. En doen ze hetzelfde met het volgende stuk. Dat is niet slim.

Als je moet kiezen: liever een stuk naar buiten brengen dat nog niet van zijn plek is gekomen, dan voor de tweede keer met hetzelfde stuk spelen.

 

Tip #3 Pak stukken van je tegenstander af

Waar het bij voetbal niet de bedoeling is dat je spelers van de tegenstander van het veld knikkert, kan dat bij schaken wel. Door stukken van je tegenstander af te pakken, kun je hem overpoweren.

Pas wel goed op of het veilig is om een stuk van de tegenstander te slaan. Anders kun je zo maar eigen stukken kwijtraken. En dat wil je juist niet.

Toch zul je als beginnende schaker waarschijnlijk nog geregeld per ongeluk stukken verliezen. Daarom is het handig om te oefenen met veilig stukken aanvallen en te leren hoe verdedigen werkt in het schaken. Let goed op of het stuk dat je slaat niet gedekt staat. Een stuk dat niet wordt verdedigd, kun je meestal veilig pakken.

 

Tip #4 Leer tellen en rekenen

Bij schaken zijn de mogelijkheden eindeloos. Dat is een van de dingen die het spel zo fascinerend maken. Maar als je net leert schaken, kun je er soms ook wel een beetje tureluurs van worden. Er zijn zoveel keuzes, zoveel zetten die je zou kunnen doen… wat moet je nou kiezen?

Het is handig om te weten dat niet alle stukken in het schaakspel even sterk zijn. Met een pion kun je bijvoorbeeld veel minder dan met een dame. Kun je kiezen of je een pion of een dame slaat? Dan kies je de dame, want dat is het sterkste stuk op het schaakbord.

De sterkte van de stukken wordt uitgedrukt in punten. Deze puntenwaarde is geen officiële spelregel. Maar het helpt je te kiezen welk stuk je het beste kunt slaan. Of om uit te rekenen wat het je kost als je zelf een stuk kwijtraakt.

• Dame = 9 punten
• Toren = 5 punten
• Loper = 3 punten
• Paard = 3 punten
• Pion = 1 punt
• Koning = zo belangrijk dat zijn waarde niet in punten wordt uitgedrukt. Immers: als je de koning kunt vangen, heb je gewonnen.

Tip! 
Download deze spiekposter met de waarde van de stukken en leg hem naast het bord. Dan kun je altijd even kijken hoeveel punten een stuk ook alweer waard is.

 

Leren hoeveel de stukken waard zijn, helpt je op drie manieren tijdens het schaken:

• Helpt je met kiezen welk stuk je het beste kunt slaan;
• Je kunt uitrekenen of het slim is om een stuk te slaan of niet;
• Je kunt makkelijker zien of je voor of achter staat. Het aantal stukken dat je voor of achter staat, zegt niet zo veel. De totale waarde van die stukken wel.

Als je een stuk wilt slaan dat wordt verdedigt, kun je berekenen wat je dat oplevert (of kost!).

Voorbeelden:

• Jouw pion pakt een loper (+3), maar je tegenstander kan de pion terugslaan (-1). Ook al stond de loper gedekt en raak jij je pion kwijt, het levert je wel 2 punten op. Een goede zet!
• Jouw dame slaat een paard (+3), maar je tegenstander kan de dame terugslaan (-9). Deze ruil is niet voordelig, want je komt 6 punten achter te staan. Niet doen dus.

Voor beginnende schakers is het vaak een echte eye-opener dat je kunt rekenen met de puntenwaarde van de schaakstukken. Ineens begrijp je veel beter wat je doet!

Tip #5: Vang de koning: schaakmat!

Om een schaakpartij te winnen, moet je de koning van de tegenstander schaakmat zetten. Schaakmat houdt in dat je de koning in de volgende beurt zou kunnen vangen en je tegenstander kan daar helemaal niets tegen doen.

Schaakmat zetten klinkt makkelijker dan het is. Als beginner is het best lastig om te herkennen dat je bijna schaakmat kunt zetten. Of om te bedenken hóe je dat dan precies moet doen. Of je denk dat je de ander in de tang hebt, maar dan weet hij toch nog te ontsnappen. En met een beetje pech raak je dan ook nog een stuk kwijt… of verlies je zelfs. Dat is natuurlijk niet leuk.

Schaakmat leren en oefenen

Door veel te oefenen met schaakmat zetten – in schaaklesjes en schaakpuzzels – word je er steeds beter in. Je leert de situaties herkennen en ontdekt waarop je moet letten. Hoe meer je leert en oefent over schaakmat, hoe makkelijker het wordt om een schaakpartij te winnen.

 

Matbeelden leren herkennen

Er zijn in het schaken een heleboel ‘matbeelden’ die vaak voorkomen, in allerlei variaties. Als je die matbeelden kent en herkent, wordt het veel gemakkelijker om schaakmat te zetten. Je kunt zelfs een plannetje bedenken om je stukken zó op het bord te krijgen dat je heel bewust naar zo’n matbeeld toespeelt. En je hebt het door als je tegenstander werkt aan een plannetje om jóu mat te zetten.

 

Waarom is het voor beginnende schakers zo belangrijk om deze tips te leren?

Voor beginnende schakers kunnen de eerste potjes schaak frustrerend zijn. Zeker als je schaakt tegen iemand die wat beter is. Je wordt snel mat gezet. Of je tegenstander slaat in mum van tijd al je stukken van het bord, zonder dat je begrijpt waarom. Of je komt wel voor te staan, maar het lukt je maar niet om uit te goochelen hoe je koning definitef klem zet.

Iedere schaker maakt als beginner dit soort dingen mee. Het is geen reden om het schaakbord uit het raam te gooien. De schaaktips hierboven kunnen jou of je kind als beginner helpen om deze situaties te voorkomen. Je leert steeds beter hoe het spel werkt en waarop je moet letten. Zo wordt schaken steeds leuker!

 

BONUSTIPS VOOR BEGINNENDE SCHAKERS

Veel oefenen helpt beginners om een betere schaker te worden

We hebben het hierboven ook al een paar genoemd: de beste tip voor beginnende schakers is om veel te oefenen. En om meer te leren over het schaakspel. Vroeger kon dat alleen bij een schaakclub. Of je moest thuis allerlei saaie schaakboeken doorworstelen. Tegenwoordig zijn er fantastische online mogelijkheden om op een superleuke manier te oefenen met schaken.

Bij een goede online schaakwebsite spat het plezier eraf. Let wel op dat je een schaakplatform kiest dat speciaal is gemaakt voor beginners of kinderen. Een goed schaakplatform snapt precies wat beginners nodig hebben om te leren schaken. En maakt dat zó leuk dat het voelt als gamen (maar stiekem leer je een heleboel)!

 

Samen leren schaken is nog leuker

Iets nieuws leren is leuk, maar samen iets nieuws leren is nog veel leuker! Je leert meer en beter én het is supergezellig. Leren schaken is een perfecte familie-activiteit, want het maakt niet uit hoe oud je bent. Van kleuters tot grootouders, iedereen kan leren schaken.

Een leuke manier om samen te leren schaken, is met een gezinsabonnement op een online schaakplatform. Dat is goedkoper én biedt extra voordelen. Zo kun je op Chessity elke week als gezin toernooien spelen tegen andere families. Hoe leuk is dat!

 

Probeer Chessity nu 1 maand gratis

Wil jij beter leren schaken? Probeer Chessity dan 1 maand helemaal gratis. In die maand maak je kennis met schaken en oefen je alle belangrijke skills voor beginners. Je haalt zelfs je Pion-diploma!

Na een maand niet overtuigd? Je zit nergens aan vast.

Probeer Chessity gratis