Na-apen in schaken: Van irritatie naar overwinning


De verborgen kracht van de eerste zet
Na-apen met zwart kan in bepaalde gevallen zelfs een goede strategie zijn. De Schotse grootmeester Jonathan Rowson bespreekt een partij van Keith Arkell aan het eind van zijn briljante boek Chess for Zebras
. In die partij werkt de strategie zo’n 20 zetten blijft de symmetrie bewaard. Tot wit opeens een matige zet doet waarna zwart het initiatief naar zich toe trekt. De onderliggende filosofie is simpel want zwart zegt: ik kopieer je goede zetten en zodra je een slechte zet doet dan wijk ik af.
Strategieën om na-apers te verslaan
Toch is er goed nieuws want na-apers zijn in de praktijk bijna altijd de pineut. De witspeler ligt immers altijd een zet voor. Die ene extra zet hoe klein het ook lijkt kan toch het verschil maken.
Nu weten we dat we eigenlijk in een voordelige positie zitten maar hoe kunnen we daar gebruik van maken? Denk hierbij aan psychologische en schaaktechnische aspecten:
- Creëer asymmetrie: Maak zetten die wanneer gekopieerd nadelig zijn voor je tegenstander. Door een slimme ruil kan je tegenstander soms niet terugslaan.
- Benut je tempovoordeel: Gebruik je extra zet om een aanval op te zetten waarbij jouw aanval als eerste doorslaat.
- Speel een opening waarbij kopiëren onmogelijk is: In bepaalde openingen ontstaat al snel een situatie waarbij na-apen desastreuze consequenties heeft.
- Blijf kalm en speel je eigen spel: Laat je niet uit het veld slaan. Blijf gefocust op je eigen strategie.
Tips in de praktijk
Al die bovenstaande tips zijn natuurlijk bijzonder abstract. Dus laten we eens kijken hoe dit op het schaakbord in z’n werk gaat. We onderzoeken hoe je in verschillende situaties kunt profiteren van die ene extra zet. Laten we beginnen met een beroemde partij van de Cubaanse oud-wereldkampioen Capablanca.