Schaken is niet alleen voor bollebozen

‘Schaakles? Leuk voor de plusklas.’ Het is een hardnekkig misverstand: schaken is iets voor bollebozen; je moet slim zijn om het te kunnen leren en al helemaal om het leuk te vinden. Inmiddels begint dit beeld gelukkig steeds meer te veranderen en wordt schaken op steeds meer scholen aan álle kinderen aangeboden.

In 2019 zwom Maarten van de Weijden bijna 195 kilometer non-stop door Friesland voor de Friese Elfstedentocht. Niemand doet ’t hem na. Maar wie weerhoudt dat ervan om zijn kinderen op zwemles te doen of bij mooi weer met ze naar het zwembad te gaan? 

Je hoort nooit: ‘Zwemmen? Nee hoor, dat is alleen voor kinderen met heel veel doorzettingsvermogen’… Of: ‘Gymles geven wij bij ons op school alleen aan kinderen die fysiek uitblinken.’ En rekenen blijft ook al niet voorbehouden aan kinderen met een wiskundeknobbel.

'Eerst denken, dan doen'

Best raar eigenlijk dat rond schaken nog zo'n zweem van ‘exclusief voor slimmeriken' hangt. Nou ja, een beetje te begrijpen valt het wel, want het klopt: voor hoogbegaafde kinderen kan schaken een heerlijke, uitdagende activiteit zijn. Maar... dat is het voor álle kinderen.

Het is bewezen dat kinderen die schaken beter voorbereid zijn op het leren op school en er ook in het dagelijks leven profijt uit trekken. Neem alleen al een simpele levensles als ‘eerst denken, dan doen’…

Voor kinderen is schaken allereerst een spelletje en alle kinderen houden van spelletjes. Kinderen vinden het superleuk om slimme trucjes te verzinnen om hun tegenstander te verslaan. Vaak geven kinderen ook aan dat ze rustig worden van schaken. Je zit even helemaal in je eigen hoofd, zonder prikkels van buitenaf.

Het brein wordt door schaken complexer, waardoor kinderen sneller en creatiever problemen kunnen oplossen.

Zonder dat ze er zelf erg in hebben, zijn kinderen die bezig zijn met een potje schaak volop actief om hun brein te ontwikkelen. Uitdaging stimuleert de hersenen en dát biedt schaken volop, op welk niveau je het spel ook beheerst.

Doordat dit ook nog eens op een andere manier gebeurt dan bij bijvoorbeeld rekenen of taal, worden er allerlei extra verbindingen in de hersenen aangelegd. Het brein wordt daardoor complexer, waardoor kinderen sneller en creatiever problemen kunnen oplossen. Dit breinvoordeel werkt zelfs nog door tot op late leeftijd. 

De laatste jaren zijn scholen zich hier steeds meer van bewust geworden. Niet alleen in Nederland, maar wereldwijd neemt schaken in het onderwijs een vlucht als middel om kinderen te stimuleren in hun ontwikkeling. En niet alleen voor bollebozen, maar voor alle kinderen.